5 Liranın Maliyeti 2025

2025 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Darphane’nin yürüttüğü üretim faaliyetleri doğrultusunda 5 liranın maliyeti, hem kullanılan madenin piyasa değeri hem de işçilik ve enerji giderleriyle birlikte hesaplanmaktadır. Özellikle küresel emtia fiyatlarındaki artış, döviz kurundaki dalgalanmalar ve üretim tesislerinin enerji tüketimi gibi faktörler, her bir 5 liranın devlete olan üretim maliyetini doğrudan etkilemektedir. Bu içerikte, 5 TL madeni paranın güncel üretim maliyeti, bileşenleri ve kamuya olan yükü detaylıca ele alınacaktır.

5 Liralık Madeni Paranın Üretim Maliyeti Ne Kadar?

5 liranın üretim maliyeti, 2025 yılı itibarıyla ortalama 5,28 TL ile 6,40 TL arasında değişmektedir. Bu rakamlar, kullanılan nikel kaplama çelik, bakır ve alüminyum gibi maden fiyatlarına göre şekillenmekte ve üretim başına düşen enerji, işçilik, bakım-onarım ve dağıtım giderleriyle birlikte hesaplanmaktadır. Özellikle Türk lirasının değer kaybı ve metal fiyatlarındaki artış nedeniyle, 5 liralık bir madeni para devlet için nominal değerinin üzerinde bir yük oluşturabilmektedir.

Üretim Maliyetini Belirleyen Unsurlar Nelerdir?

5 liranın maliyeti yalnızca metal fiyatlarına bağlı kalmaz, aynı zamanda üretim süreci boyunca oluşan operasyonel giderler ve ekonomik parametreler de göz önüne alınarak belirlenir.

Kullanılan Metal Türü ve Fiyatı

5 liranın dış yüzeyi nikel kaplı çelikten, iç kısmı ise bakır ve alüminyum alaşımlarından oluşmaktadır. 2025 yılında 1 kg nikelin fiyatı 530 TL’ye kadar çıkarken, bakır 280 TL, alüminyum ise 120 TL bandında işlem görmektedir. Yaklaşık 8,25 gram ağırlığında olan bir 5 TL için bu metallerin toplam hammadde maliyeti 3,5–4,1 TL arasında hesaplanmaktadır.

Hangi Metal Daha Pahalıdır?

En yüksek maliyetli metal nikel olup, maliyetin büyük kısmını oluşturan dış kaplamada kullanılır.

İşçilik ve Enerji Giderleri

Darphane’nin üretim tesislerinde enerji tüketimi ve işçilik giderleri toplam üretim maliyetinin %20’sinden fazlasını oluşturur. 2025 yılında enerji birim fiyatlarının artmasıyla birlikte, bir adet 5 TL’nin üretiminde yaklaşık 1,2–1,5 TL arasında enerji ve işçilik gideri oluşmaktadır.

İşçilik Gideri Sabit mi?

İşçilik giderleri toplu sözleşmeler ve asgari ücret artışlarına bağlı olarak yıldan yıla değişiklik göstermektedir.

Dağıtım ve Lojistik Masrafları

5 liranın sadece basılması değil, Türkiye genelindeki banka ve ticari kurumlara dağıtımı da maliyet oluşturmaktadır. Nakliye, sigorta ve güvenlik giderleriyle birlikte bu kalem ortalama 0,25–0,35 TL civarındadır.

5 Liranın Devlete Ait Gerçek Maliyeti

Maliyet Kalemi	Birim Değer (TL)
Metal Hammadde Gideri	3,50 – 4,10
İşçilik ve Enerji	1,20 – 1,50
Dağıtım ve Lojistik	0,25 – 0,35
Bakım ve Kalıp Değişimi	0,10 – 0,20
Toplam Maliyet	5,28 – 6,40

Neden 5 Liranın Maliyeti Daha Yüksek?

Madeni paralar, genellikle uzun süreli dolaşım ömrü nedeniyle banknotlara kıyasla daha ekonomik sayılmasına rağmen, son yıllarda artan metal ve enerji fiyatları bu avantajı sınırlamaktadır. 5 liranın nominal değerinin üstünde bir maliyete sahip olması, kamu kaynaklarında israfa neden olabileceği yönünde eleştiriler doğurmaktadır. Bu durum, bazı ülkelerde madeni paraların toplatılması veya alternatif malzemelere geçilmesi gibi adımları beraberinde getirmiştir.

5 Liralık Banknot Seçeneği Gündemde mi?

5 TL’nin madeni para olarak üretilmeye devam etmesinin maliyetli hale gelmesi, bu değerin yeniden banknota dönüştürülmesini gündeme getirmiştir. Banknot üretimi daha düşük ilk maliyetli olsa da, kullanım ömrü kısa olduğundan uzun vadede tekrar üretim ihtiyacı doğurur. Bu nedenle yetkililer, madeni para kullanımını sürdürmeyi daha ekonomik bulabilir.

Banknotlar Daha mı Ekonomik?

İlk üretim maliyeti düşük olsa da, banknotlar 6–12 ay içinde deforme olduğundan toplam maliyet zamanla artar.

5 Liranın Üretimi Neden Devam Ediyor?

5 TL, piyasa alışverişlerinde sık kullanılan birimlerden biri olduğundan, sirkülasyonu yüksek bir madeni para konumundadır. Bu nedenle merkez bankası ve darphane, maliyet artışına rağmen arz dengesini sürdürebilmek amacıyla üretimi sürdürmektedir. Ayrıca, madeni paraların sahteciliğe karşı daha güvenli olması da bu kararda etkili olmaktadır.