İşçinin işverene maliyeti, sadece ödenen net maaşla sınırlı kalmayıp, vergi, sigorta ve yan haklar gibi birçok kalemden oluşmaktadır. Bir işletme için işgücü maliyetinin doğru hesaplanması, bütçeleme ve finansal planlama açısından kritik bir adımdır. Bu yazıda, işçinin işverene toplam maliyeti nasıl hesaplanır, hangi kalemler dikkate alınmalıdır ve güncel oranlar üzerinden nasıl bir değerlendirme yapılmalıdır gibi sorulara yanıt verilmektedir.
İşverenin İşçiye Olan Toplam Maliyeti Neleri Kapsar?
Bir işçiye ödenen maaşın dışında işverenin ödemekle yükümlü olduğu birçok kalem vardır. Bu maliyet kalemleri arasında SGK primleri, işsizlik sigortası, damga vergisi ve bazı durumlarda yemek, servis, özel sağlık sigortası gibi ek yardımlar yer alır. Özellikle brüt maaş üzerinden yapılan hesaplamalar, işverenin gerçek yükünü ortaya koymaktadır ve bu kalemlerin her biri ayrı ayrı dikkate alınmalıdır.
SGK İşveren Payı Ne Kadardır?
İşverenin ödemekle yükümlü olduğu SGK prim oranı, sigorta türüne göre değişmekle birlikte genel olarak %20,5 oranındadır. Bu oran; malullük, yaşlılık, ölüm sigortası ve kısa vadeli sigorta kollarını kapsar. Ayrıca işverenin %2 oranında işsizlik sigortası primi ödeme yükümlülüğü de vardır, bu da toplam yükü artırmaktadır.
Damga Vergisi ve Gelir Vergisi Oranı Nasıl Etkiler?
Damga vergisi brüt maaş üzerinden %0,759 oranında alınırken, gelir vergisi işçinin ücretinden kesilerek ödenir ancak işverene yansıyan dolaylı etkilerle maliyeti etkileyebilir. Damga vergisi doğrudan işverenin maliyet hanesine yazılır ve her ay ödenir, bu da toplam yükü hesaplarken mutlaka dikkate alınmalıdır.
İşçinin Brüt Maaşına Göre Maliyet Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Brüt maaş baz alınarak yapılan maliyet hesaplamasında, işverenin ödeyeceği primler ve vergiler üzerine eklenerek toplam maliyet bulunur. Örneğin, 20.000 TL brüt maaş alan bir çalışanın işverene olan toplam maliyeti 28.000 TL’yi aşabilmektedir. Bu farkı oluşturan unsurların başında SGK primleri, işsizlik sigortası ve yan haklar yer alır.
Asgari Ücretle Çalışan Birinin Maliyeti
2025 yılı için güncel asgari ücret üzerinden hesaplandığında, brüt maaşı 17.002 TL olan bir çalışanın işverene toplam maliyeti yaklaşık 23.000 TL’ye çıkmaktadır. Bu tutarın içine işveren SGK primleri ve işsizlik sigortası dâhil edilmektedir ve ekstra yan haklarla birlikte bu rakam daha da artabilir.
Ek Haklar ve Yardımlar Maliyeti Nasıl Etkiler?
Yemek kartı, servis hizmeti, özel sağlık sigortası gibi yan haklar, işverenin toplam maliyetini artıran unsurlar arasında yer alır. Örneğin, aylık 1.500 TL yemek kartı sağlayan bir işverenin, bu maliyeti doğrudan gider hanesine yazılır. Bu tür ek yardımlar, çalışan motivasyonunu artırsa da maliyet hesabında ihmal edilmemelidir.
Güncel Verilerle Maliyet Karşılaştırması
Aşağıda, 2025 yılı itibariyle çeşitli brüt maaşlar için işverene olan toplam maliyetin kalemlerine göre dağılımı gösterilmektedir. Bu karşılaştırma, işverenin maliyet planlamasını yaparken dikkate alması gereken verileri ortaya koymaktadır.
2025’te Brüt Maaşlara Göre Toplam Maliyet Dağılımı
| Brüt Maaş (TL) | Net Maaş (TL) | SGK İşveren Payı (TL) | İşsizlik Primi (TL) | Damga Vergisi (TL) | Toplam Maliyet (TL) |
|---|---|---|---|---|---|
| 17.002 | 13.414 | 3.485 | 340 | 129 | 20.956 |
| 20.000 | 15.650 | 4.100 | 400 | 152 | 24.652 |
| 25.000 | 19.310 | 5.125 | 500 | 190 | 30.815 |
| 30.000 | 22.930 | 6.150 | 600 | 228 | 36.978 |
Vergi Teşvikleri İşveren Maliyetini Azaltabilir mi?
İstihdamı artırmaya yönelik devlet destekleri, özellikle SGK primi teşvikleri ile işveren maliyetini azaltmaktadır. 5 puanlık indirim uygulamasıyla işveren, sigorta priminde ciddi bir avantaj elde edebilir. Ayrıca belirli sektörlerde kadın, genç veya engelli istihdamında ilave teşvikler sağlanmakta ve bu da toplam maliyet hesaplarını olumlu yönde etkileyebilmektedir.
Serbest Meslek ile Sigortalı Çalışan Arasındaki Maliyet Farkı
Serbest meslek sahipleri, kendi primlerini kendileri ödedikleri için toplam maliyet doğrudan kişi üzerinde kalırken, sigortalı çalışanlarda bu yük işveren üzerinde olur. Bu fark, serbest çalışanlar için maliyetin kontrolünü kolaylaştırsa da, sigortalı çalışan için daha fazla güvencenin işverence sağlandığı anlamına gelir. İşverenin bu durumda ödediği maliyet daha yüksek olabilir ancak yasal yükümlülükleri yerine getirmesi gereklidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “İşçinin İşverene Maliyetini Hesaplamak” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Net maaş ile brüt maaş arasındaki fark nedir?
Brüt maaş, çalışanın vergiler ve primler kesilmeden önceki maaşıdır; net maaş ise kesintiler sonrası eline geçen tutardır. İşverenin maliyet hesaplamasında brüt maaş dikkate alınır çünkü yükümlülükler brüt tutar üzerinden belirlenir.
İşveren SGK primini ödemezse ne olur?
İşverenin SGK primini ödememesi durumunda hem idari para cezaları hem de gecikme faizleri devreye girer. Ayrıca çalışan sosyal haklarını kaybedebilir ve hukuki süreçler başlatılabilir, bu da işletmeye itibar ve maliyet açısından ciddi zararlar doğurabilir.
Yemek kartı işverenin maliyetine dahil edilir mi?
Evet, yemek kartı ya da yemek bedeli ödemesi işverenin maliyet kalemleri arasına girer. Bu harcama doğrudan gider olarak yazılır ve çalışana sağlanan ek bir haktır. Aylık olarak belirlenen tutar kadar toplam maliyeti artırır.
Damga vergisi kim tarafından ödenir?
Damga vergisi, işveren tarafından ödenmekle birlikte çalışanın brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Bu tutar düşük gibi görünse de tüm çalışanlar üzerinden hesaplandığında işletme giderlerinde önemli bir paya sahip olabilir.
İşveren maliyeti neden brüt maaşa göre hesaplanır?
Çünkü devletin belirlediği yasal yükümlülükler, yani SGK primleri, işsizlik sigortası gibi kalemler brüt maaş üzerinden belirlenir. Bu nedenle toplam maliyeti hesaplarken brüt maaş esas alınır ve buna bağlı tüm kesintiler ve yükler eklenir.
Yan haklar işveren yükünü nasıl etkiler?
Yan haklar, çalışanın motivasyonunu artırırken işverenin giderlerini de yükseltir. Servis, özel sigorta, yemek desteği gibi kalemler her biri ayrı ayrı maliyet oluşturur. Bu nedenle maliyet hesabında yan hakların göz ardı edilmemesi önemlidir.
Vergi teşvikleri tüm işverenler için geçerli mi?
Hayır, vergi teşvikleri genellikle belirli sektörler veya özel koşullarda sağlanır. Genç istihdamı, kadın istihdamı, bölgesel kalkınma programları kapsamında sunulan teşvikler, belirli şartları sağlayan işverenlere özel verilir.
İşveren teşvikten faydalanmak için ne yapmalı?
İşverenin öncelikle teşvik kapsamında yer alıp almadığını kontrol etmesi gerekir. Ardından SGK veya İŞKUR gibi resmi kurumlara başvurarak gerekli evrakları tamamlaması ve bildirimleri doğru zamanda yapması teşvikten yararlanmak için gereklidir.
